فریمان زادگاه علامه شهید مرتضی مطهری

فریمانی‌ها مردمانی متدین، سخت كوش، پاك اندیش، مهمان دوست و مهمان نوازند.جمعیت شهرستان فریمان حدود 105000 نفر است. مهم‌ترین دلایل رشد شهر، وجود سد فریمان در حدود 10 كیلومتری غرب شهر و نیز احداث كارخانه قند در مجاورت شهر است. وجود زمین‌های حاصل‌خیز در دوره‌های‌مختلف اسباب رشد شهر را فراهم ساخته است چنان‌كه كشت چغندر قند در زمان حاضر اقتصاد شهر را مشخصاً تحت تأثیر قرار داده است. مهم‌ترین صنایع دستی این شهرستان فرش بافی، قالیچه و گلیم و كرباس بافی، پارچه های ابریشمی، شال گردن، جوراب، دست‌كش، تكه دوزی روی لباس است. صنایع دستی فریمان از دیرزمان دارای اعتبار و شهرت بوده و تنوع زیادی در آن دیده می‌شود.

از مهم‌ترین صنایع دستی شهرستان فریمان فرش‌بافی است. فرش‌بافی بیش تر روی قالیچه متمركز شده و جنبه صادراتی دارد. گلیم بافی نیز از هنرهای دستی پیشین مردم فریمان به ویژه در نواحی عشایری و روستایی است در بیش‌تر نقاط گلیم را پلاس می گویند بافت آن به وسیله كارگاه‌های افقی و در روی زمین است به واسطه رونق فرش‌بافی، گلیم بافی، و تهیه نمد، رنگرزی هم رونق دارد. گلیم مرغوب از پشم و گونه نامرغوب آن از ر شته پتوهای كهنه با رنگ آمیزی استفاده می شود. جوراب بافی و بافت دیگر لباس های گرم نیز از دیگر صنایع دستی شهرستان فریمان است.هم‌چنین‌ درنقاط‌مختلف این شهرستان كارگاه‌های پارچه بافی سنتی به تهیه كرباس، چادرشب و ملحفه و بافت كرباس های سفید و ظریف نیز مشغول هستند.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی

واژه فریمان از دو پاره «فر» و «مان» تشكیل شده است. فر، كه ریشه اوستایی و پهلوی دارد، به معنی جلال، شكوه و فروغ خدایی است. مان، صیغه امر از فعل ماندن است. بنابراین واژه فریمان، كه شامل دو پاره فری و مان است، یعنی باشكوه و جلال بمان. شهر فریمان تا سال 1313 هـ . ش، آبادی ای كوچك و محل زندگی طایفه های بربری و تیموری بوده است.

مشخصات جغرافیایی

                                                         جاذبه هاي گردشگري فريمان :                                                       

3- خانه و موزه شهيد مطهري

در بين مراكز فرهنگي – تاريخي شهر فريمان اين موزه از اهميت خاصي برخوردار است . در گذشته خانه – باقي بوده است و همچنين داراي بهار خواب و حال ميباشد . درخت قديمي در داخل ساختمان است كه پدر شهيد مطهري اين درخت را در هنگام تولد تولد فرزندش غرس نمود .

پس از احيا و بازسازي ساختمان اين موزه به همت بنياد شهيد خراسان رضوي و دفتر فرهنگي در سال 1382 افتتاح شد . بيش از 100 كتاب از اين استاد بزرگ در اين موزه نگهداري ميشود . وسايل شخصي ديگر مربوط به استاد مانند وسايل شخصي ، نوشته ها و عكس ها ي والدين و دوستان در اين موزه نگهداري ميشود .

4 - موزه مردم شناسي شهر فريمان

در گذشته اين ساختمان موزه مكاني براي مهندسين و متخصصين بود . بعد ها اين ساختمان اداره بررسي و ارزيابي كار كشاورزان شد . اين ساختمان بصورت خانه باغي بود در گذشته و توسط اداره ميراث فرهنگي ، گردشگري و صنايع دستي خراسان رضوي در سال 1382 به ثبت رسيد . و پس از احيا و بازسازي به عنوان موزه مردم شناسي افتتاح شد. اتاقهاي زيادي در داخل موزه وجود دارند ، كه ابعاد مختلف سبك و اداب و رسوم مردم شهر را نشان ميدهند .

اين ساختمان جنبه هاي جنبه هاي مختلف زندگي مردم ، اداب و رسوم ، سنتها ، حرفه ها ، قاليبافي ، شب يلدا ، مكتب و داروهاي گياهي را به نمايش ميگذارد .

5- باغ ملي شهرستان فريمان

يكي از عناصر مهم هر شهر در ايران كه در دوره پهلوي وارد شهر ها شد ، باغهاي ملي هستند . اين باغ ملي 8 هكتار است كه بزرگترين باغ ملي استان خراسان رضوي است . داراي ستونهايي در ورودي هاي شرقي و سبك ديوارها يي است كه به باغ زيبايي خاصي ميبخشد . غرفه مركزي در گذشته تغييراتي داده شده است .

6- اب گرم شاهان گرماب

اين منطقه ييلاقي - تفريحي در بخش قلندر اباد فريمان است و حدود 60 كيلومتر با فريمان فاصله دارد . وجود يك نسخه خطي ارتباط انرا با شاه سلطان حسين صفوي نشان ميدهد . اب ان داراي خاصيت شفا دهندگي ميباشد .

7- منطقه تفريحي گردشگري باغ عباس

اين پديده طبيعي و زيباي باغ – روستا در 17 كيلومتري فريمان است . طبيعت زيبا ، رودخانه ها و باف6ت روستا افراد و گردشگران زيادي را جذب ميكند .

8 – برج سد فريمان

اين برج در نزديكي سد فريمان واقع است . و روبروي تپه اي رو بروي سد است . اين برج مدور شبيه فانوس دريايي است . داراي معماري زيبايي است كه در دوره پهلوي ساخته شده است . در بالاي برج 4 پنجره است كه براي كنترل ميزان اب بوده است . چاهي در داخل برج است كه براي ابياري كشاورزان در دهه هاي قبل استفاده مشده است .

9- زيارتگاه بي ابي

در روستايي به همين نام است . در جنوب شهر و 27 كيلومتري اين شهر است . طرح اين ساختمان به صورت چليپايي شكل است . در هر گوشه ساختمان يك ايوان است . كتيبه اي وجود ندارد كه تاريخ قدمت بنا را بيان كند . اما به احتمال قوي اين ساختمان ، در قرون 9 تا 11 ه – ق ساخته شده است . در طول دوره صفوي مورد توجه زيادي بوده است .

10 - رباط تاريخي فريمان

اين رباط در داخل شهر فريمان است . بر طبق گزارش ها اين رباط در دوره صفوي احيا شده است . بخشهاي داخلي اين رباط عبارتند از غرفه ها ، استبل ، ايوان ورودي و حياط مركزي .

اين رباط داراي ويژگيهايي است كه ميتوان به طرح مربع شكل ، طاقها ، ايوان ورودي و غيره اشاره نمود .

11- زيارتگاه تاريخي مذهبي عشق اباد

اين زيارتگاه در 10 كيلومتري غرب فريمان است در روستاي عشق اباد واقع است.اين مقبره منسوب به نظام الدين نوه امام سجاد است.ساختار بنا به دوره تيموري برميگردد.اما قسمت اصلي بنا مربوط به دوره ايلخاني وسلجوقيان است.ايوان بزرگي در جلوي ساختمان است؛كه با گچ تزيين شده است.در قسمت چپ زيارتگاه نام (محمد)و در قسمت راست نام (علي)با اجر طراحي شده است.

12- بافت قديم شهر فريمان

اين بافت داراي بخشهاي مختلفي است كه در دوره پهلوي اول ساخته شده است . اين بافت قديم توسط طراحان و مهندسين ساخته شده است . اين بافت قديم در بين اولين ساختارهاي ثبت شده است . اين سازه بر مبناي طرح مهر پهلوي ساخته شده است . داراي 4 خيابان اصلي است . اين بافت قديم تمام عناصري را كه يك شهر مدرن لازم دارد را داراست .

اين بافت در ميدان امام واقع است . از ديگر بناهايي كه به اين بافت زيبايي ميبخشد عبارتند از ساختمان قند و شكر ، ساختمان كشاورزي ، دبيرستان شهيد مطهري ، دادگستري ، بانك ملي و 4 ايوان .

13- آبشار چهار تكاب

در 4 كيلومتري روستاي چهار تكاب

14- پارك جنگلي شهيد فهميده

15- حمام تاريخي قلندر اباد

اين حمام متعلق به دوره قاجار در روستاي قلندر اباد 15 كيلومتري فريمان است .

16- دهكده تاريخي حسن اباد

اين دژ تاريخي بين قلندر اباد و حسن اباد است . قدمت ان حدود 2 قرن است و مربوط به اواخر پهلوي و اوايل قاجار است .

اين قلعه تاريخي شباهت نزديكي به قلغه تاريخي 4 برج كريم اباد رشتخوار و قلعه سعداباد بخش جنگل رشتخوار دارد .

درب ورودي ان داراي 2 برج است كه ان را از بقيه قلعه هاي تاريخي خراسان رضوي متمايز ميكند .

17- قلعه تاريخي سفيد سنگ و اب انبار

18- كارخانه قند فريمان

اين كارخانه نقش كليدي و اساسي در ساخت و رونق اين شهر داشته است . داراي بيش از 2000 كارمند و پرسنل است .

19- مقبره ارسلان جاذب و ميل اياز

اين بنا و ساختمان اجري ان در بخش سنگ بست بين مشهد و فريمان است . اين مقبره اجري منسوب به ارسلان جاذب – حكمران توس – در دوره غزنويان است و مناره بلند ان مشهور به ميل اياز سازه اي باقيمانده در منزلگاه سنگ بست است . پيشتر اين مقبره د ر دوراهي نيشابور به مرو و قهستان و هرات به مشهد و توس قرار داشت .

اين مقبره مربع شكل و چهار ايواني است كه در روي ان گنبدي قرار دارد .